Γράφει ο Μάρκος Παλαμάρης.
Ο πρωτογενής τομέας της Τήνου έχει γνωρίσει ένδοξες στιγμές. Όπως όλα τα παραδοσιακά αγαθά του εκλεκτού τόπου των Κυκλάδων, τα τηνιακά γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και τα παράγωγά τους αποτελούν όχι μόνο διατροφικούς θησαυρούς που μαγεύουν τους γευστικούς κάλυκες του ουρανίσκου όσων τα δοκιμάζουν, αλλά ικανοποιούν και το πιο απαιτητικό γαστριμαργικό γούστο ακόμη και του πιο ιδιότροπου γευσιγνώστη.
Δυστυχώς, η μαζικοποίηση του σύγχρονου «πολιτισμού» τείνει να απωλέσει όλες αυτές τις μαγικές σελίδες της τοπικής ιστορίας μας , καθώς γενικότερα ο πρωτογενής τομέας πνέει τα λοίσθια. Εδώ και δεκαετίες ολόκληρες, από τη στιγμή που οι μεν παραγωγοί δε στηρίζονται, οι δε νεότερες γενιές δε μπολιάζονται με το μεράκι και την ουσιαστική αγάπη για τον τόπο τους , οι τυχοδιώκτες καιροσκόποι ένθεν κακείθεν των νησιών μας καιροφυλακτούν για να κακοποιήσουν ακόμη περισσότερο τα ήδη ταλαίπωρα νησιά μας, μόνο και μόνο για ένα (μεγάλο ομολογουμένως λόγω του χαμηλού επιπέδου επισκεπτών στο οποίο απευθύνονται) χρηματικό όφελος. Μόνο θλίψη προκαλεί η επίπλαστη κερδοφορία των επιχειρηματιών – κομητών. Διότι, σε λίγα χρόνια δε θα υπάρχει παραδοσιακή Τήνος, Μύκονος, Νάξος, Μήλος, Σίφνος και οι υπόλοιπες Κυκλάδες για να μαγέψουν τους επισκέπτες.
Θα υπάρχουν αθηναϊκά μαγαζιά / αλυσίδες , «φτιασιδώματα» προϊόντων με ετικέτα / κοροϊδία «Παραδοσιακό Προϊόν» και σουπερ- μαρκετίστικο καλάθι γεμάτο εισαγόμενα προϊόντα αμφιβόλου ποιότητος, τα οποία θα καταλήγουν έναντι αδρού αντιτίμου στο πιάτο υποψιασμένων και ανυποψίαστων πελατών.
Ωστόσο, σε κάποια μικρά «γαλατικά» χωριά του νησιού μας και σε μερικές εστίες ελπίδας στη Χώρα οι παραδόσεις συνεχίζονται. Τα χέρια στα κατώγια διατηρούν την τέχνη ζωντανή (όχι για το κέρδος, αλλά για το μεράκι), τα μαγειρέματα στα περισσότερα νέα νοικοκυριά μπολιάζονται με τυρί ξερό από πάνω, πέτρωμα για τις «τυρόπιτες» και τη «σκεπαστή», μαλαθούνι κοντά στη λούζα για το ρακί, νιαρή με μέλι ή πετιμέζι για ενέργεια και άλλα. Ντομάτες, ρεβίθια, «λιβιά» , κουκιά, αγγινάρες , καρμπιά , μαρούλια, μπρόκολα και χόρτα παντός είδους στήνουν πάρτι στις γαβάθες των Κυριακάτικων τραπεζιών των σπιτιών. Τρακτέρ δουλεύουν υπομονετικά στα Κάτω, στα Μέσα, στα Πάνω Μέρη, αλλά και τη Χώρα. Εστιατόρια – Τελευταίοι των Μοϊκανών φιλεύουν με τα δικά τους προϊόντα χωριανούς, απόδημους και επισκέπτες. Τα καλούδια τους αποζημιώνουν στο μέγιστο τη διαδρομή και την απόφαση να ζήσουν λίγο έξω από το «Matrix» της παροχής τυποποιημένων υπηρεσιών και πιάτων. Μικρά και μεγάλα διαμαντάκια στα χωριά κρατάνε ζωντανή μια υπόθεση, η οποία μπορεί να φαίνεται χαμένη, αλλά όμως δεν είναι.
Φαντάζει αδύνατο το «χειροποίητο» νησί να μπορέσει να ανταποκριθεί στη μεγάλη ζήτηση που προμηνύεται. Όταν δεν στηρίζονται οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι, κατά κύριο ή μη επάγγελμα, ο γίγαντας με τα πήλινα πόδια θα καταρρεύσει ως άλλος ηρμένος από τα χέρια του Ηρακλή Ανταίος* .
Ωστόσο, τα μηνύματα είναι αισιόδοξα, καθώς υπάρχει μια στροφή δειλά δειλά προς την παράδοση εν γένει. Παρόλα αυτά, για να γυρίσει ο ήλιος , θέλει δουλειά πολλή. Η βίαιη άνοδος του υπερκαταναλωτισμού , θα προκαλέσει και την βίαιη πτώση της παρεχόμενης τουριστικής εμπειρίας , καθώς οι υποδομές δε θα μπορέσουν να αντέξουν ελλείψει προϊόντων πρωτογενούς τομέα. Διότι, αν δεν υπάρχουν οι Κυκλάδες – οι οποίες είναι συνυφασμένες με τον πρωτογενή τομέα – ποιες Κυκλάδες θα πουλάνε τα τουριστικά πρακτορεία; Θάλασσα , ήλιο, φαγητό του σούπερ μάρκετ, κρεβάτια και πισίνες υπάρχουν
και αλλού, και μάλιστα σε καλύτερες τιμές.
Γκρίνια για υψηλές τιμές από τους καταναλωτές για τα αγροτικά προϊόντα. Ουαί γραμματείς και Φαρισαίοι! Αν μπορεί κάποιος , ας κάτσει να κάνει έστω 1 κιλό τυρί. Ας οργώσει, ας σπείρει, ας ταΐσει, ας φροντίσει, ας νταντέψει το χειμώνα, ας μαζέψει αμπελοφάσουλα να του κοπεί η μέση στο λιοπύρι, ας αλωνέψει τα ρεβίθια, ας σκάψει με την αξίνη και το μανάρι* να φύγει ο άγλωσσος* και η κύπερ’*. Ας κάνει λάδι, μέλι και ούτω καθεξής. Πληρώνουμε καθημερινά σαβούρα που κάνει κακό στην τσέπη και την υγεία μας και λέμε και ευχαριστώ.
Αν προσέξεις το χωράφι, θα σε προσέξει και αυτό. Αν δεν το προσέξεις, θα ξεραθείς και εσύ μαζί του. Η ερμηνεία των συμβολισμών δική σας.
Το νησί από «χειροποίητο» τείνει να γίνει κονσερβοποιημένο.
Αν δε στηριχτεί ο πρωτογενής τομέας, η Τήνος θα γίνει ένας προορισμός προς αποφυγή.
Ο κόσμος παύει σιγά σιγά να «χάφτει» άκριτα και αβασάνιστα ό,τι του «σερβίρουν».
Έχουμε ευθύνη όλοι.
*Ανταίος : Ο Ανταίος ήταν μυθικός γίγαντας, γιος του θεού Ποσειδώνα και της Γης και βασιλιάς της Λιβύης. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ανταίος ήταν αήττητος από την επαφή του με τη Γη. Τη δύναμη αυτή του Ανταίου αντιμετώπισε ο Ηρακλής και τον νίκησε σηκώνοντάς τον από το έδαφος.
*μανάρι : εργαλείο χειρός μεγαλύτερο από αξίνη για ξερίζωμα ριζών , καλαμιών κλπ
*άγλωσος, κύπερ : φυτά/ζιζάνια