Ξερολιθιά λέγεται το χτίσιμο με πέτρες, χωρίς τη χρήση συνδετικού υλικού, χωρίς λάσπη ή τσιμέντο. Χρησιμοποιήθηκε από αρχαιότατους χρόνους σε κάθε τόπο όπου η πέτρα αφθονούσε, και από το 2018 ανήκει στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας.
Στις Κυκλάδες τα ξερολιθικά κτίσματα και κατασκευές δεν είναι απλώς ενταγμένα στο τοπίο – είναι το ίδιο το τοπίο. Κι αν πλέον τα ξερολιθικά σταβλάκια, τα αλώνια ή οι αχυρώνες στολίζουν τις πλαγιές των νησιών χωρίς αξία χρηστική, αλλά μόνο αισθητική, συμβάλλοντας στην ελκυστικότητα των νησιών ως τουριστικών προορισμών, μια άλλη ξερολιθική κατασκευή, η πανταχού παρούσα πεζούλα (ή αναβαθμίδα, αιμασιά, τράφος…) μοιάζει να μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση σύγχρονων προβλημάτων, όπως η μείωση της βιοποικιλότητας και των επικονιαστών ή τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι συνεπειές τους.
Ο πολιτιστικός και περιβαλλοντικός σύλλογος Αμπασάδα, σε συνέχεια της διημερίδας που διοργάνωσε τον Απρίλιο του 2023 με τίτλο «Αγροτικά μνημεία της Τήνου: κτίσματα ταπεινά, κοσμήματα του τοπίου», διοργανώνει τον Νοέμβριο έναν Μήνα Ξερολιθιάς. Κέντρο βάρους του είναι η σχέση της ξερολιθιάς με την εκπαίδευση. Κατά τη διάρκειά του, αλλά και στη συνέχεια της σχολικής χρονιάς, θα υπάρχουν μικρές συνεργασίες με τα σχολεία της Τήνου, όλων των βαθμίδων.
Απώτερος στόχος είναι, κάθε παιδί που αποφοιτά από τα σχολεία της Τήνου να είναι εξοικειωμένο με αυτό το κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς του, να μάθει να το βλέπει και να το εκτιμά, καθώς και να έχει στοιχειώδεις τεχνικές γνώσεις, προκειμένου να συνεισφέρει στη διαφύλαξη της κληρονομιάς αυτής.
Παράλληλα, οι εκδηλώσεις του Μήνα Ξερολιθιάς επισημαίνουν την αξία που θα είχε, ιδιαίτερα στη σημερινή κλιματική συγκυρία, η συντήρηση του αναβαθμιδωμένου τοπίου και η επαναφορά κατά το δυνατόν μεγάλου μέρους του στην αρχική του χρήση: την καλλιέργεια με τοπικές ποικιλίες.
