γράφει ο Κώστας Δανούσης
Με αφορμή την αναφορά μας στο Βρέκαστρο (Τήνου), αξίζει, νομίζουμε, να ρίξουμε μια ματιά στην τοπογραφία της περιοχής. Ανάμεσα στα δύο άκρα –το Πασακρωτήρι (ή Παχυακρωτήρι) και το Βρέκαστρο- αναπτὐσσεται μια πεδιάδα που σχηματίστηκε από τους μικρούς χείμαρρους που κατεβαίνουν από τα υπερκείμενα υψώματα από τον Τριπόταμο έως τα Δυο Χωριά και τον Τριαντάρο.
Ο αντίστοιχος όρμος, παρόλο που χειμάζεται από τις ισχυρές του βοριά, εντούτοις αποτελεί καταφύγιο για τα σκάφη που δοκιμάζονται κατά τον διάπλου τους από το κανάλι του Τσικνιά. Σήμερα ονομάζεται «Αγκάλη» ή «Άγιος Φωκάς», όμως παλαιότερα «Αγκάλη» ονομαζόταν η καμπύλη που σχηματίζει το Πασακρωτήρι στο ανατολικό σημείο της αφετηρίας του. Το μεσαίο σημείο «άκουγε» στο όνομα «Άγιος Φωκάς», από το ομώνυμο εκκλησάκι του πρώτου προστάτη των ναυτικών.
Στην περιοχή του Αγίου Φωκά υπήρχε μια λίμνη, η οποία χρησίμευε έως κάποια εποχή και ως αλυκή. Η περιοχή της λίμνης ήταν υποβαθμισμένη και σε αυτή θάπτονταν -όταν δεν καίγονταν- τα θύματα λοιμωδών ασθενειών (πανώλη 122/23, χολέρα 1854, κ.λπ.). Η παραλία πλησίον του Βρέκαστρου ονομαζόταν «Άμμος», εξαιτίας της άμμου που προερχόταν από την ιλύ των χείμαρρων που ωθούσαν προς τα εκεί τα τα θαλάσσια ρεύματα. Όλα αυτά αποτυπώνονται στον χειρόγραφο χάρτη του Ιστορικού της Τήνου, γιατρού Επαμ. Γεωργαντόπουλου (περίπου 1885).
Ο Γεωργαντόπουλος τοποθετεί τα ερείπια ενός πύργου στην κορυφή του Βρέκαστρου, που σήμερα δεν υπάρχει. Στην ανατολική πλευρά του λόφου καταγράφεται η φράση «το σύρμα της βάρκας» (ένα είδος στεγάστρου [ταρσανά] για την προφύλαξη της λέμβου. Σύρματα ονομάζονται και οι ταρσανάδες της Μήλου που είναι σκαμμένοι στο μαλακό πέτρωμα της παραλίας).
Στη φωτογραφία απόσπασμα από τον χειρόγραφο χάρτη του Γεωργαντόπουλου.
