Η Λήδα Νταφούλη, ενεργό μέλος της ΚΟΙΝΣΕΠ Κελλιά – Καλλονή και της περιβαλλοντικής πρωτοβουλίας Dive in Action, εκπροσώπησε με λόγο ουσίας και ευθύνης την Τήνο, σε ένα πάνελ που συντόνισαν οι δημοσιογράφοι Γιάννης Παλαιολόγος και Τάσος Τέλλογλου. Στο ίδιο πάνελ συμμετείχαν η Άννυ Μητροπούλου, Διευθύντρια του Cyclades Preservation Fund, και ο αρχιτέκτονας-πολεοδόμος Δημήτρης Πούλιος.
Η συζήτηση ανέδειξε κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την ισόρροπη ανάπτυξη, την ανάγκη ενίσχυσης των υποδομών και την ενεργή συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών στη χάραξη πολιτικών για το μέλλον των νησιών μας. Η κα Νταφούλη, με αφορμή την εμπειρία της από την Τήνο, έδωσε έμφαση στην αξία της τοπικής δράσης, της συνεργασίας και της προστασίας του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου των Κυκλάδων.
Οι ερωτήσεις
Ακολουθούν τρεις ερωτήσεις που απηύθυνε ο κ. Τάσος Τέλλογλου προς την κα Νταφούλη, καθώς και οι αντίστοιχες απαντήσεις της. Μπορείτε να επιλέξετε το χρονικό σημείο (πατώντας στο αντίστοιχο λεπτό στην παρένθεση) για να δείτε το σχετικό απόσπασμα στο βίντεο.
Τ. Τέλλογλου: Μπορεί στην πραγματικότητα να “περπατήσει” η ανακύκλωση στα νησιά ή είναι απλώς μια εμμονή κάποιων ρομαντικών ανθρώπων που ζουν στα νησιά; (🔗23:53)
Η κα Νταφούλη απάντησε ότι είναι και τα δύο. Παραδέχτηκε ότι είναι άχαρη διαδικασία και δύσκολη, αφού «παλεύουμε με τα σκουπίδια», και ότι δεν μπορούν οι λίγοι εθελοντές να σηκώσουν όλο το βάρος μόνοι τους χωρίς τη βοήθεια του κράτους και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τόνισε πως ειδικά για την Τήνο, υπό προϋποθέσεις, η ανακύκλωση μπορεί να γίνει βιώσιμη – κυρίως αν προχωρήσει ένα πρόγραμμα LIFE που περιμένουν αρκετά χρόνια.
Εξήγησε ότι χρειάζονται ευαισθητοποιημένοι πολίτες που να κάνουν σωστά διαλογή στην πηγή. Αναφέρθηκε στο μεγάλο κόστος των μεταφορών, ειδικά μετά τις αυξήσεις των ναυτιλιακών εταιρειών, που δεν αφορούν μόνο τα εισιτήρια αλλά και τις μεταφορές απορριμμάτων. Όπως είπε, τα σκουπίδια που φεύγουν από το νησί στοιχίζουν πολύ.
Τόνισε επίσης ότι η «ΚΟΙΝΣΕΠ Καλλονή – Κελλιά» δεν λειτουργεί με σκοπό το κέρδος, όπως ένας εργολάβος, αλλά ως οικολογική οργάνωση που μαζεύει όλα τα υλικά, ακόμα και τα μη κερδοφόρα, γιατί όλα επιβαρύνουν το περιβάλλον. Παράλληλα, δίνει δουλειά σε ντόπιους ανθρώπους και έτσι χτίζεται μια αλυσίδα αξίας μέσα στην τοπική κοινωνία.
Μιλώντας για τα κόστη, είπε πως η διαχείριση ενός τόνου σκουπιδιών κοστίζει περίπου 350 ευρώ. Τον Ιανουάριο στην Τήνο δεματοποιούνται περίπου 200 μπάλες σκουπιδιών, που η καθεμία ζυγίζει σχεδόν έναν τόνο, και αυτός ο αριθμός μπορεί να φτάσει τις 600 το Πάσχα και μέχρι και τις 1200 τον Αύγουστο. Αυτές οι μπάλες μένουν στο νησί, δημιουργώντας τεράστια περιβαλλοντική και οικονομική επιβάρυνση.
Κατέληξε ότι όσο περισσότερη και σωστή ανακύκλωση γίνεται, τόσο λιγότερα σκουπίδια μένουν στο νησί. Πρότεινε ιδέες όπως την επιβολή περιβαλλοντικού φόρου στους τουριστικούς επιχειρηματίες ή προστίμων σε όσους ρυπαίνουν, όμως παραδέχτηκε ότι αυτά απαιτούν πολιτική τόλμη για να εφαρμοστούν και αναρωτήθηκε ποιος είναι πρόθυμος να αναλάβει αυτό το πολιτικό κόστος.
Τ. Τέλλογλου: Όσες παρεμβάσεις έχουμε δει στα νησιά για την προστασία του περιβάλλοντος, δεν φαίνεται να προέρχονται από τις τοπικές κοινωνίες. Συνήθως έρχονται «από πάνω», από την κυβέρνηση. Ισχύει αυτό; (🔗42:45)
Ναι, ισχύει σε μεγάλο βαθμό. Έχουμε ζήσει πολλά παραδείγματα, όπως στην Τήνο, όπου όταν ξεκίνησε ο σχεδιασμός του ΠΕΣΔΑ για τη διαχείριση των αποβλήτων στο Νότιο Αιγαίο, κανένας από τους τοπικούς αρμόδιους – ούτε δήμαρχοι ούτε αντιδήμαρχοι καθαριότητας – δεν ανέφερε ότι στο νησί υπήρχε ήδη ένα αδειοδοτημένο κέντρο διαλογής ανακυκλώσιμων. Ένα έργο με εξωστρέφεια και αναγνώριση, και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κι όμως, η Τοπική Αυτοδιοίκηση μάς θεωρούσε δεδομένους, ίσως και λίγο ρομαντικούς.
Γενικά στα νησιά, πολλές φορές ζητάμε τα πάντα – πανηγύρια, πισίνες, beach bar, καθαριότητα, γιατρούς, νερό – αλλά χωρίς ένα συγκροτημένο σχέδιο για το πώς θα λειτουργήσει όλο αυτό. Χρειάζεται να βλέπει και το κράτος κάθε νησί ξεχωριστά, γιατί δεν είναι ίδια η πραγματικότητα στη Νάξο, στην Άνδρο ή στην Τήνο. Όμως χρειάζεται και οι ίδιοι οι νησιώτες να είναι πιο ενεργοί και πιο διεκδικητικοί.
Και κάτι ακόμα σημαντικό: όταν μιλάμε για οικολογία, συνήθως βλέπουμε ότι εκείνοι που κινητοποιούνται είναι οι λεγόμενοι «ξένοι», αυτοί που έχουν αγαπήσει τον τόπο, ζουν ή επιστρέφουν σ’ αυτόν. Δεν είναι πάντα οι ίδιοι οι γηγενείς. Θα ήθελα να βλέπω περισσότερους Τηνιακούς να νοιάζονται και να συμμετέχουν. Δεν γίνεται να ενδιαφέρονται για την Τήνο περισσότερο οι «ερωτευμένοι» με το νησί απ’ ό,τι οι ίδιοι οι Τηνιακοί.
Τ. Τέλλογλου: Έχετε εμπειρία από την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στην Τήνο. Παράλληλα, ξέρουμε ότι το κόστος του ρεύματος στα νησιά επιδοτείται από την ηπειρωτική χώρα μέσω του λεγόμενου «Οικιακού Τιμολογίου». Μήπως, αν οι νησιώτες πλήρωναν την πραγματική αξία του ρεύματος, η συζήτηση για την παραγωγή ενέργειας στα νησιά να ήταν διαφορετική και πιο ρεαλιστική;
(🔗1:29:31)
Δεν είμαι ειδικός στον τομέα της ενέργειας, αλλά μπορώ να μιλήσω από την εμπειρία μου ως κάτοικος Τήνου. Από τότε που εγκαταστάθηκαν ανεμογεννήτριες στο νησί, εξακολουθούμε να έχουμε διακοπές ρεύματος, να καταστρέφονται οι συσκευές μας, και γενικά η κάλυψη παραμένει ανεπαρκής. Αν, για παράδειγμα, χιονίσει στην Άνδρο, μπορεί να μείνουμε και εμείς χωρίς ρεύμα για μέρες. Οπότε η παρουσία των ανεμογεννητριών δεν έχει αλλάξει την καθημερινότητά μας ούτε έχει βελτιώσει την παροχή.
Ως προς το επιχείρημα ότι το ρεύμα των νησιών επιδοτείται και ότι ίσως πληρώνουμε λιγότερο, εγώ, κοιτώντας τον λογαριασμό μου, δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Το ρεύμα είναι ακριβό, όπως και όλα τα υπόλοιπα στα νησιά . Δεν αισθάνομαι ότι απολαμβάνουμε κάποια ευνοϊκή τιμολογιακή μεταχείριση.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ο σεβασμός στο περιβάλλον. Δεν μπορούμε να δεχτούμε την εγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων ενέργειας χωρίς σχεδιασμό, μόνο και μόνο για να “σώσουμε” την υπόλοιπη χώρα ενεργειακά, όταν η ζημιά στο φυσικό τοπίο είναι ανεπανόρθωτη. Δεν μπορεί ένα νησί να μετατρέπεται σε παραγωγό εις βάρος της ταυτότητάς του και του τουριστικού του μέλλοντος.
Αλλά η λύση δεν είναι μόνο στο κράτος. Είναι και στον καθένα μας. Η ατομική ευθύνη είναι κρίσιμη. Τα σκουπίδια μας δεν θα τα μαζέψει κανείς άλλος. Αν πετάξεις ένα πλαστικό, κάποια στιγμή θα το βρεις μπροστά σου – ίσως στη θάλασσα, ίσως στην παραλία που πας με το παιδί σου. Ένα νησί καθαρό, βιώσιμο και ενεργειακά αυτάρκες χρειάζεται πρώτα από όλα πολίτες με επίγνωση. Να ανακυκλώνουν, να μειώνουν την κατανάλωση, να ξέρουν τι πετάνε και πού. Αυτό είναι που χτίζει μια πραγματικά οικολογική και υπεύθυνη κοινωνία – και αυτό δεν μπορεί να το κάνει καμία επιδότηση και καμία ανεμογεννήτρια από μόνη της.
Η πρώην πρόεδρος της ιστορικής Κοινότητας Πανόρμου, κα Μαίρη Γαΐτη Βορρέ, τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, αναφερόμενη με έμφαση στο ζήτημα της ύδρευσης στα νησιά: (1:17:50)
«Κάτι που δεν θίξαμε είναι το θέμα του νερού. Η μεγάλη έλλειψη που παρατηρείται στα νησιά. Γίνεται πολεοδομικός σχεδιασμός, επεκτείνονται οι οικισμοί, γεμίζουν τα νησιά με τουρίστες, και… νερό γιοκ. Μόνο πισίνες και νερό γιοκ.
Εγώ, επειδή το 1999 υπηρέτησα ως πρόεδρος στον Πύργο της Τήνου, είχα ξεκινήσει την ανακύκλωση — μαζεύαμε όλα τα ντενεκεδάκια. Έφυγα όμως το 2003, γιατί δεν άντεχα, δεν ήμουν πολιτικός. Τα πέταξαν όλα μετά. Αλλά τότε, έφερα νερό από χιλιόμετρα μακριά στο χωριό, που είχε νερό μόνο για μισή ώρα την ημέρα. Και μέχρι πέρυσι, ο Πύργος είχε νερό.
Πέρσι ξεκίνησε η αφαλάτωση. Άρα, το νερό είναι το πρώτο που χρειαζόμαστε. Αν δεν κάνω λάθος, υπάρχουν νησιά που μαζεύουν νερό από τις ταράτσες. Είναι κάτι που δεν το συνηθίζουν τα Κυκλαδονήσια. Ίσως λίγο στη Σύρο μόνο.»
