“Ο Χαλεπάς επιστρέφει στην Τήνο”

Γράφει η Σοφία Ανδριώτη, αρχαιολόγος

Πολλά τα γραφόμενα γι’αυτή την ιδιάζουσα καλλιτεχνική προσωπικότητα, για τον άνθρωπο που αποτέλεσε λαμπρό πρότυπο νεοέλληνα γλύπτη, για εκείνον που αγέρωχα “περπάτησε” πλάι στη λογική και την παραφροσύνη, στο θαυμασμό και τον εξευτελισμό, στην πλαστική δημιουργία και την αυτοκαταστροφή, στο φως της ζωής και το βουβό ψυχολογικό θάνατο.

Δεν θα μπορούσε να είναι άλλος απ’ τον Τήνιο γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, η μνήμη του οποίου ενσαρκώνεται, πέραν της μόνιμης έκθεσης έργων του στο Ι.ΤΗ.Π, και στην τρέχουσα περιοδική έκθεση “Χαλεπάς- Γλυπτικής μέγιστον μάθημα” που φιλοξενείται στο ίδιο Ίδρυμα σε συνεργασία με το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.

Η επιμελημένη από την κ. Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, Γενική Διευθύντρια του Τελλογλείου Ιδρύματος, έκθεση έχει βρεθεί στη διάθεση του κοινού ήδη απ’ τις 10 Ιουνίου 2023, προσελκύοντας επισκέπτες άλλοτε μ ’ακονισμένα τα μάτια της ψυχής και του πνεύματος και άλλοτε με φιλομάθεια και σεβασμό γι’αυτό τον άνθρωπο που “έσπειρε” στην τηνιακή, μάνα γη κ ’εμπνεύστρια τον υλικό πολιτισμό του.

Μεταξύ των εκθεμάτων επιλέχθηκαν να παρουσιαστούν εδώ,τυχαία, μερικά απ’αυτά με σκοπό να “φωτίσουν” τις πτυχές των καλλιτεχνικών φάσεών του, που είναι συμφυείς με τις κλιμακωμένες ροπές της ψυχικής του κατάστασης και των αμφιταλαντεύσεων της ζωής του.

Αυτά τα στοιχεία φανερώνονται, καταρχάς, στο παρακάτω τρίπτυχο των προτομών της έκθεσης.

Διαφαίνονται στο πορτραίτο της αδελφής του, Κατερίνας (προτομή στο κέντρο, 1η εικόνα), που αποτυπώνει τα ακαδημαϊκά κλασικιστικά διδάγματα του Χαλεπά από το Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας και του Μονάχου (α’καλλιτεχνική φάση),

στο πορτραίτο της ξαδέλφης του, Πηνελόπης Γαΐτη (προτομή στα δεξιά- σύμφωνα με το θεατή-), που μαρτυράται η δεξιοτεχνία του να δαμάζει τον πηλό, στην περίπτωσή μας, όπως και τον γύψο, το μάρμαρο, το χαλκό. Με την ίδια μαεστρία έπλασε και τ ’ανθρώπινα, αληθοφανή, μαλακά χαρακτηριστικά της Πηνελόπης, έχοντας ,τότε, επανέλθει στο νησί ύστερα από 13 έτη εγκλεισμού στο Φρενοκομείο της Κέρκυρας (β’ καλλιτεχνική φάση).

Ακόμη, στο πορτραίτο της ανηψιάς του, Μαριάνθης (προτομή στα αριστερά-σύμφωνα με τον θεατή-), που η αφαιρετικότητα, η αδρότητα, η ευαισθησία της έκφρασης πηγάζουν απ’ τον μεταλογικό κόσμο του Χαλεπά, όταν ο ίδιος τρέπεται σ’έναν γλύπτη νεωτεριστή, που μετουσιώνει στα υλικά τις αναταραχές του ψυχικού του κόσμου (γ’καλλιτεχνική φάση).

Τέλος, η έκθεση περιελάμβανε αντίγραφα των σχεδίων του Χαλεπά πάνω σε χρησιμοποιημένα χαρτιά των καταστίχων του πατέρα του (2η εικόνα), μια απόδειξη της μανιώδους, εγγενούς και άρρηκτης σχέσης του με την τέχνη ενώ εξέθετε το κεφαλάκι (3η εικόνα) που βρισκόταν εντός του γλυπτού “Εκατόγχειρος” (4η εικόνα), ένα πρωτογενές φαινόμενο μαινόμενου φόβου(; ) για τη διαφύλαξη των έργων του απ’ την καταστροφή που υφίσταντο απ’ το οικογενειακό περιβάλλον.

Αυτό το “ταπεινό” κεφαλάκι έχει πάρει κάτι απ’ τον Χαλεπά, μιας κι ο ίδιος “ξεγλιστρούσε” απ’ το περίβλημα της τρέλας κι επανερχόταν στη λογική, ενώ διέφυγε παντοτινά απ’την καταφρόνηση των λαϊκών του συγχρόνων, εξασφαλίζοντας διεθνή αναγνώριση έως και σήμερα…

Τα παραπάνω αλλά και άλλα εκθέματα μπορείτε να επισκεφθείτε έως τις 28 Νοέμβρη.

Οι εικόνες ανήκουν στη γράφουσα.

Βιβλιογραφία

Γιάννης Μπόλης,2009. Γιαννούλης Χαλεπάς. Ο νεωτεριστής, στη σειρά Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί, Τα Νέα.