Η Τήνος είναι νησί των βορείων Κυκλάδων, γνωστό περισσότερο από το Ναό της Μεγαλόχαρης. Συγκεντρώνει χιλιάδες επισκέπτες και προσκυνητές κάθε χρόνο, είτε για να ευχαριστήσουν και να παρακαλέσουν την Παναγία, είτε για να απολαύσουν την ομορφιά της φύσης και την ηρεμία της Τήνου.
Ονομάστηκε Τήνος, από τον πρώτο οικιστή του νησιού, Τήνο, βασιλιά από την Καρία της Μικρής Ασίας. Έχει ονομασθεί Οφιούσα και Υδρούσα, καθώς επίσης της έχουν δοθεί και άλλα ονόματα, με διάφορες ερμηνείες.
Έχει έκτασή 195τ.χ. Είναι η συνέχεια της Εύβοιας και της Άνδρου.
Ιερό νησί και στη πρωτοχριστιανική εποχή. Λατρεύτηκε στα Κιόνια ο Ποσειδώνας και η Αμφιτρίτη.
Στο Εξώμβουργο βρίσκονται τείχη από τον 10ο π.Χ. αιώνα και νεότερα. Υπάρχουν ακόμη αρχαίοι χώροι στην Αγία Θέκλα στον Πύργο, στο Βρέκαστρο στη Χώρα, στην Καρδιανή και σε άλλα μέρη.
Η Μεγαλόχαρη δεσπόζει στην πόλη, από το έτος 1823, όταν με όραμά της η Μοναχή Πελαγία που κατοικούσε στο Μοναστήρι της Κυρίας των Αγγέλων στο Κεχροβούνι, υπέδειξε στους Δημογέροντες και στον Επίσκοπο Γαβριήλ, το μέρος όπου έπρεπε να σκάψουν για να βρουν την εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Μαρίας. Έτσι και έγινε. Από τότε η Μεγαλόχαρη γίνεται Πανελλήνιο και Πανορθόδοξο προσκύνημα.
Όμως Τήνος δεν είναι μόνο αυτή.
Στα όμορφα και καθαρά χωριά της, με τη χαρακτηριστική λαϊκή αρχιτεκτονική, τους περιστεριώνες και τους ανεμόμυλους, με τα σοκάκια και τις αναβαθμίδες στα χωράφια για να στηρίζουν το λιγοστό χώμα της, με τη φιλοξενία και το χαμόγελο των κατοίκων, σκλαβώνει κάθε επισκέπτη.
Στην πόλη θα συναντήσεις στο Ναό της Μεγαλόχαρης, Μουσεία Τηνίων καλλιτεχνών, Πινακοθήκη, Έκθεση Ιερών Κειμηλίων, Σκευοφυλάκιο, το Μαυσωλείο της «Έλλης», Βιβλιοθήκη κλπ.
Ακόμη υπάρχουν: το Αρχαιολογικό Μουσείο με εκθέματα από το Εξώμβουργο, τα Κιόνια κλπ, το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού με μόνιμη έκθεση έργων του Γιαννούλη Χαλεπά και εποχικές εκθέσεις.
Το Μουσείο Μαραμαροτεχνίας στον Πύργο της Τήνου, που δείχνει όλη τη διαδρομή του μαρμάρου, το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά και το Μουσείο Πανορμιτών καλλιτεχνών στον Πύργο, το Μουσείο Υστερνιωτών καλλιτεχνών, στα Υστέρνια, την Έκθεση Κειμηλίων και λοιπών αντικειμένων στη Σχολή Ουρσουλινών και το Λαογραφικό Μουσείο Ιησουιτών στα Λουτρά, Μουσείο στο Αρνάδο, στο Φαλατάδο, στο Σμαρδάκιτο, στη Βωλάξ και σε άλλα χωριά.
Υπάρχουν όμορφες και καθαρές παραλίες, τόσο στη νότια πλευρά όσο και στα βόρεια: Άγιος Ιωάννης Πόρτο, Κιόνια, Γιαννάκη, όρμος Υστερνίων, Πάνορμος, Κολυμπήθρα (μικρή, μεγάλη), Σάντα Μαργαρίτα, Παχιά άμμος και πολλές άλλες μικρότερες κατά μήκος των ακτών της Τήνου.
Στα κεφαλοχώρια και στα μικρότερα χωριά, βρίσκεις ταβέρνες και καφέ, με ξεχωριστή στο καθένα θέα και απόλαυση. Στα Έξω Μέρη τα μαρμαροχώρια Πύργος, Υστέρνια, η δροσερή Καρδιανή, τα Μέσα Μέρη με τους πολλούς περιστεριώνες, Σμαρδάκιτο, Κάμπος, Ταραμπάδος, η Ξινάρα με το πρώην Δημαρχείο Εξωμβούργου, την έδρα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής, τη Βιβλιοθήκη και το Αρχείο Καθολικής Αρχιεπισκοπής Τήνου.
Τα εύφορα και φιλόξενα Κάτω Μέρη: Κώμη, Καλλονή, Αγάπη, παράγουν τα περισσότερα κηπευτικά του νησιού, ορισμένα δε εξάγονται στην Αθήνα, όπως η αγκινάρα σήμερα, τα δε λεμόνια, τα αγγούρια, τα βοοειδή κλπ. παλιότερα.
Το οροπέδιο των Πάνω Μερών με το ιδιόμορφο τοπίο στο Βωλάξ, με το Ενετικό κάστρο του Εξωμβούργου, τη Στενή και τον Φαλατάδο με τους δραστήριους και φιλόξενους επιχειρηματίες, τα μπαλκόνια της Τήνου στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, Αρνάδος, Δυο Χωριά, Τριαντάρος και τους παραθαλάσσιους οικισμούς με τα πολλά καταστήματα τουριστικού ενδιαφέροντος, τα οποία εξυπηρετούν με ευγένεια τους παραθεριστές.
Τα πανηγύρια και οι γιορτές στην Τήνο δεν λείπουν. Κι αν τελειώσει ένα, κάποιο άλλο θα υπάρχει στις επόμενες μέρες. Όλα τα χωριά τιμούν και γιορτάζουν πανηγυρικά τον προστάτη Άγιό τους. Δέχονται και φιλοξενούν στο σπίτι τους την ημέρα της γιορτής φίλους και επισκέπτες. Ο χορός και το τραγούδι είναι μέσα στη φύση του Τηνιακού.
Μεγάλες προσωπικότητες έχει αναδείξει η Τήνος σε πολλούς τομείς. Στην Καλλιτεχνία, Γλυπτική και Ζωγραφική, μπορούμε να αναφέρουμε ορισμένους, αλλά σίγουρα θα αφήσουμε κάποιους άλλους, έξ’ ίσου αξιόλογους. Το μεγάλο νεοέλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, τους ζωγράφους Ν. Γύζη και Ν. Λύτρα, το Γ. Βιτάλη, το Δ. Φιλιππότη, το Λ. Λαμέρα, τον Λ. Σώχο, τους θεωρητικούς Λούβαρη, Σιώτη και πολλούς άλλους που ακόμη και σήμερα εργάζονται, τιμούν την Τήνο και κάνουν γνωστή την καλλιτεχνία της, σ΄ όλο τον κόσμο.
Ξεχωριστά και μεγάλα πανηγύρια της Τήνου μπορούμε να αναφέρουμε τα εξής:
Η Εύρεση της Εικόνας της Μεγαλόχαρης στις 30 Ιανουαρίου.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στις 25 Μαρτίου.
Η εορτή της Παναγίας του Βρυσιού την 1η Κυριακή του Μαΐου.
Η εορτή της Ιερής Καρδίας του Ιησού στο Εξώμβουργο Τήνου την 2η Κυριακή του Ιουλίου.
Της Αγίας Πελαγίας στις 23 Ιουλίου.
Η Κοίμηση της Παναγίας στις 15 Αυγούστου.
–
Ένα κείμενό μου από το 2009
Τήνος 23 Ιουνίου 2019
Νίκος Φώσκολος Καναλέτος
