Γράφει ο Κώστας Δανούσης
Μετά τις ανασκαφές στα Κιόνια και στις υπώρειες του Κάστρου της Τήνου γνωρίζουμε αρκετά για την Τήνο των ιστορικών χρόνων (1000 π.Χ. έως 300 περίπου μ.Χ.). Αντίθετα γνωρίζουμε λιγοστά για την Τήνο της Πρώιμης και Μέσης εποχής του Χαλκού (3η και 2η χιλιετία) και εκείνης των Ύστερων ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων. Σε γενικές, όμως, γραμμές πάντα γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα από το απώτερο παρελθόν. Λείψανα αυτού του παρελθόντος απαντώνται στον ΚΑΙ κωνοειδή λοφίσκο «Βρέκαστρο» που ορίζει την ανατολική άκρη του ασφαλούς για την ναυσιλοΐα όρμου της Αγκάλης.
Η επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα που διενεργήθηκε στις αρχές του 21ού αι. απέδειξε ότι στην κορυφή του λόφου υπάρχουν λείψανα προϊστορικής ακρόπολης. Όστρακα πουβρέθηκαν στην επιφάνειά του παραπέμπουν σε κατοίκηση της περιοχής από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3000-2300 π.χ.). Κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού (2300-1600 π.χ.), ο λόφος οχυρώθηκε με ισχυρό τείχος, λείψανα του οποίου είναι ορατά και σήμερα. Η επιφανειακή έρευνα διενεργήθηκε από την έγκριτη αρχαιολόγο κ. Όλγα Φιλανιώτη (περίληψη δημοσιεύτηκε στον συλλογικό τόμο του ΥΠΠΟ «Το έργο του Υπουργείου Πολιτισμού στο Αιγαίο»)..
Είναι δύσκολο να αποφανθούμε, αν ο οικισμός του Βρέκαστρου υπήρξε και το κέντρο (ή ένα από τα κέντρα) πολιτικής εξουσίας του νησιού, καθώς και πότε εγκαταλείφθηκε. Πιθανότατα μετά τις αναταραχές που ακολούθησαν την κατάρρευση των μυκηναϊκών ανακτορικών, τον 11ο ή 10ο π.Χ. αιώνα, οι κάτοικοι των παραλίων κατέφυγαν στην ενδοχώρα, στις ΝΑ υπώρειες του βράχου του Κάστρου, όπου δημιούργησαν αρχικά οικισμό – καταφύγιο… (το κυκλώπειο τείχος που έφεραν στην επιφάνεια οι ανασκαφές της καθηγήτριας κ. Νότας Κούρου το πιστοποιεί).
Για την ονομασία του λόφου και την περιοχή του όρμου της Αγκάλης θα επανέλθουμε…
