Γράφει η Αγγελική Μωραΐτου-Γυφτογιάννη
για το tinos.biz
Το βουνό Τσικνιάς είναι το μεγαλύτερο και ψηλότερο της Τήνου. Βρίσκεται στην Ανατολική πλευρά του νησιού, γι’ αυτό και η θάλασσα που βρέχει τα παραθαλάσσια «μέλη» του λέγεται «Στενό του Τσικνιά». Μετά αρχίζει το Ικάριο πέλαγος. Ο Όμηρος από τις περιγραφές του είχε πει πως το βουνό ήταν μεγαλύτερο, ενώ ένα τμήμα του, σε σχήμα αγκάλης, εισχωρούσε στη θάλασσα και ονομαζόταν «Γυραιές Πέτρες», εξού και το όνομα των «Γυραιών», μιας από τις 12 φυλές της Τήνου ή αλλιώς «Γυριώτες» που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή του Τσικνιά, ο οποίος τότε λεγόταν «Γύρας» ή «Γύρος». Πάνω από το χωριό Στενή.
Έτσι, πάνω στο ψηλότερο σημείο «Τουρκόκαστρο» όταν δούμε άσπρα σύννεφα, κοινώς και κατά την ντόπια διάλεκτο «ανεπάλιαση», θα βάλει δυνατό αέρα! Το κορμί του βουνού είναι βραχώδες με πέτρινους όγκους, επιβλητικό, άγριο, με μονοπάτια και σπηλιές, με υπόγεια περάσματα όπου οι ντόπιοι κρύβονταν από τις εχθρικές επιδρομές. Επίσης κατά την παράδοση σε σπηλιά που υπάρχει στο βουνό έριχναν ένα ή παραπάνω λεμόνια, κι αυτά κατρακυλούσαν και κατέληγαν στο σπήλαιο της Φανερωμένης.
Κατά τη μυθολογία στο βουνό είχε το παλάτι του ο θεός Αίολος, βασιλιάς των ανέμων, που ανοίγει τους ασκούς του θυμωμένος ως και σήμερα. Μια άλλη εκδοχή μιλάει πως στο μέρος αυτό είχαν κρυφτεί τα παιδιά του Βορέα, Ζήτης και Κάλαϊς. Είχαν μπαρκάρει μαζί με άλλους 50 πολεμιστές στην Αργώ, για να πάρουν πίσω το χρυσόμαλλον δέρας. Όταν έπαθε ζημιά το καΐκι κάτω στο πέρασμα του πορθμού, οι δυο νέοι λιποτάκτησαν κι ανέβηκαν προς τις πλαγιές του βουνού. Πέρασαν δε από την περιοχή Χαλακιά, που είναι και η σημερινή της ονομασία. Τότε ο Ηρακλής για την πράξη τους αυτή τους σκότωσε. Όταν ο Βορέας έμαθε τα νέα, έφτασε στον Τσικνιά να θρηνήσει τα παιδιά του. Κι από τότε, όταν φυσά δυνατά ο Βοριάς στο νησί, είναι το κλάμα και η πνοή του Βορέα. Πάντα, σύμφωνα με τη μυθολογία, τοποθέτησε ο Ηρακλής στο βουνό μια λίθινη στήλη που κουνιέται με το φύσημα του αγέρα. Άλλη μια εκδοχή και εξήγηση πως στην περιοχή Χαλακιά υπήρχε οικισμός στην Αρχαιότητα είναι ότι εκεί βρέθηκε πέτρινος μεγάλος όγκος, κομμάτι ελαιοτριβείου. Το συγκεκριμένο το βρήκε ο πατέρας μου, Απόστολος Μωραΐτης, που με δικές του ενέργειες μεταφέρθηκε και σώζεται παραπλεύρως στο Βερδάρειο Πνευματικό Κέντρο Στενής. Και είναι ένα αξιόλογο, αξιοπρόσεκτο παλιό είδος.
Άλλη ιστορία λέει πως ο Ποσειδώνας έπνιξε τον Αίαντα το μικρό από τη Λοκρίδα. Ο Αίας είχε πάει με στόλο 40 καραβιών στην Τροία, για να ελευθερώσουν την ωραία Ελένη. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος, πήρε το δρόμο της επιστροφής. Η θεά Αθηνά που ήταν πολύ θυμωμένη μαζί του, γιατί είχε διακορεύσει την Κασσάνδρα μέσα στο ναό της, άλλαξε τη ρότα των πλοίων του οδηγώντας τα στον Καφηρέα ή Κάβο Ντ’ Όρο, όπου έπνιξε σχεδόν όλο το στόλο. Ο Ποσειδώνας που τους προστάτευε, έδωσε το δικό του σκάφος. Έτσι κατέληξαν στον Τσικνιά. Όταν πάτησαν στη στεριά, όσοι επέζησαν ευχαρίστησαν τους θεούς, ενώ ο Αίας αδιαφόρησε, δείχνοντας ακόμα μια φορά την ασέβειά του. Τότε εξοργισμένος ο Ποσειδώνας χτύπησε την τρίαινά του στο συγκεκριμένο κομμάτι γης, που λεγόταν Γυραιές πέτρες, και βούλιαξε στην Άβυσσο τον Αίαντα μαζί με το τμήμα της στεριάς!
Αυτά είναι μερικά στοιχεία μύθων, αλήθειας, φαντασίας, πραγματικότητας, γρίφων, στολίδια της παράδοσής μας αφιερωμένα στο γηραιό μου Τσικνιά! Που βρίσκεται πάνω από τα χωριά Στενή και Μυρσίνη. Όπως και να ’ναι, το βουνό αυτό είναι το πρώτο μας κοίταγμα μαζί με την Ανατολή, η καλημέρα μας, η τρεχάτη του αντάρα, το καλόπιασμα στον αφέντη και γείτονά μας Βοριά. Είναι η δροσιά μας τα καλοκαιριάτικα βράδια με μια πανσέληνο, που όλα τα ασημώνει και τα φέγγει. Σαν να τα ξαναγεννά απ’ την αρχή!
Τις αλήθειες, τους μύθους του χθες και του σήμερα…
15/10/2008
Στενή Τήνου
