«Navigare neccesse est, vivere non est» (να ταξιδεύεις είναι αναγκαίο, να ζεις, να επιβιώνεις, όχι), είναι μια φράση που ο Πλούτσρχος αποδίδει στον Gnaeus Pompeius Magnus (Πομπήιο τον Μέγα, 106 – 48 π.Χ) Ρωμαίο πολιτικό και στρατηγό που έδρασε το πρώτο μισό του 1ου π.Χ. αιώνα – παράλληλα και σε σύγκρουση με τον Ιούλιο Καίσαρα- και ο οποίος συνέβαλε στη μετατροπή της «δημοκρατικής Ρώμης» σε Αυτοκρατορία.
Ο Πλούταρχος, λοιπόν, στον βίο του, στον οποίο τον αντιπαραβάλλει με τον Έλληνα Αγησίλαο, σημειώνει ότι όταν γύρω στο 60 π.Χ. εξαιτίας της εκτεταμένης πειρατείας στη Μεσόγειο, συνέπεια των Μιθριδατικών πολέμων, υπήρξε σιτοδεία στη Ρώμη.
Ο Πομπήιος συγκέντρωσε από τη Βόρεια Αφρική σιτηρά, πλην οι πλοίαρχοι δίσταζαν να αποπλεύσουν για το λιμάνι της Όστιας, επίνειο της Ρώμης, εξαιτίας του κακού καιρού. «ἀνάγεσθαι δὲ μέλλων πνεύματος μεγάλου κατὰ θάλατταν ὄντος καὶ τῶν κυβερνητῶν ὀκνούντων, πρῶτος ἐμβὰς καὶ κελεύσας τὴν ἄγκυραν αἴρειν ἀνεβόησε· «Πλεῖν ἀνάγκη, ζῆν οὐκ ἀνάγκη.» τοιαύτῃ δὲ τόλμῃ καὶ προθυμίᾳ χρώμενος μετὰ τύχης ἀγαθῆς ἐνέπλησε σίτου τὰ ἐμπόρια καὶ πλοίων τὴν θάλασσαν, ὥστε καὶ τοῖς ἐκτὸς ἀνθρώποις ἐπαρκέσαι τὴν περιουσίαν ἐκείνης τῆς παρασκευῆς, καὶ γενέσθαι καθάπερ ἐκ πηγῆς ἄφθονον ἀπορροὴν εἰς πάντας…»(παρ. 50).
Έκτοτε η φράση του Πομπήιου απόκτησε και άλλες έννοιες με κυρίαρχη εκδοχή ότι το κοινό καλό προέχει της ζωής και των κινδύνων της απαιτούμενης προσπάθειας. Παράλληλα τονίζει την ανάγκη της επικοινωνίας –της γνωριμίας με τόπους και νόες πολλών ανθρώπων, όπως ο πολύτροπος ήρωας του Ομήρου.
Στην ακρόπολη της αρχαίας Κορινθου, μιας κατ’ εξοχήν ναυτικής πόλης, υπήρχε Ιερό αφιερωμένο στη «Βία» και την «Ανάγκη» , δυο ακαταμάχητες δυνάμεις που στέλνουν τον άνθρωπο στα θαλασσινά ταξίδια. Όμως δίπλα τους συνυπάρχει μια εξίσου ακαταμάχητη δύναμη, η επιθυμία της γνώσης («Πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει», Αριστοτέλης, Μετά τά Φυσικά Α΄).
Αυτή η επιθυμία της γνώσης καθιστά μονόδρομο το «Πλειν ανάγκη» (Navigare neccesse est…)… Επειδή, όμως, ο χώρος της γνώσης είναι απέραντος, θα περιοριστούμε στο «πλειν» περί την Τήνο και τον πέριξ ζωτικό της θαλάσσιο χώρο!
Καλό ταξίδι σύντροφοι του διαδικτύου!
Κώστας Δανούσης