Η θρησκευτική και ιστορική αξία της Μονής είναι ανεκτίμητη, αφού ασκήτευσε σε αυτή η Αγία Πελαγία, το όραμα της οποίας οδήγησε στην εύρεση της Ιερής Εικόνας της Παναγίας στις 30 Ιανουαρίου 1823. Ιδιαίτερο είναι και το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον της Μονής.
Η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου (της Κυρίας των Αγγέλων) – το μοναστήρι της Αγίας Πελαγίας – ιδρύθηκε τον 10ο ή 11ο αι. και αποτελεί ένα απο τα σημαντικότερα μοναστήρια του ελλαδικού χώρου.
Σύμφωνα με την παράδοση, τρεις πιστές αδελφές από τον Τριπόταμο, έχτισαν στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το μοναστήρι από ένα κελί δίπλα σε κάθε εκκλησάκι που προϋπήρχε στην περιοχή (Αγίας Τριάδος, Τιμίου Προδρόμου και Παμμεγίστων Ταξιαρχών). Σταδιακά, δημιουργήθηκε η πολυπληθής μοναστική κοινότητα και το κτιριακό συγκρότημα της Μονής. Το μοναστήρι έφτασε να αριθμεί 120 μοναχές, ενώ σήμερα φιλοξενεί 50 περίπου.
Η θρησκευτική και ιστορική αξία της Μονής είναι ανεκτίμητη, αφού ασκήτευσε σε αυτή η Αγία Πελαγία, το όραμα της οποίας οδήγησε στην εύρεση της Ιερής Εικόνας της Παναγίας στις 30 Ιανουαρίου 1823. Ιδιαίτερο είναι και το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον της Μονής. Μοιάζει με παραδοσιακό χωριό περιβαλλόμενο από φρουριακό τείχος και διατηρεί τη λιτή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική με κυρίαρχα στοιχεία την πέτρα, τις καμάρες, τα λιθόστρωτα σοκάκια, το λευκό χρώμα.
Στο κέντρο της Μονής βρίσκεται το καθολικό (της Κοιμήσεως της Θεοτόκου). Το τέμπλο του είναι ξυλόγλυπτο, καλυμμένο με φύλλα χρυσού και με εντυπωσιακή μεταβυζαντινή αγιογραφία. Αξιοσημείωτες είναι οι τοιχογραφίες και ο παλιός ρώσικος επιτάφιος. Το κελί όπου έζησε η Αγία Πελαγία είναι επισκέψιμο, όπως ο Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών και το παλαιό κοιμητήριο της Μονής. Αριστερά του Καθολικού, υπάρχουν οι εκκλησίες του Τιμίου Προδρόμου, της Αγίας Χριστίνας, της Αγίας Τριάδας και της Ζωοδόχου Πηγής.
Η βιβλιοθήκη της Μονής περιλαμβάνει πάνω από 2000 τίτλους αξιόλογων βιβλίων, διαφόρων θεμάτων (θεολογικά, ιστορικά, μουσικά κ.α.). Στο ανακαινισμένο Ηγουμενείο φυλάσσονται, μεταξύ άλλων, λείψανα Αγίων, η επάργυρη εικόνα της Παναγίας από το καράβι του Κωνσταντίνου Κανάρη και ένα ασημένιο Ευαγγέλιο – δώρο της βασίλισσας Όλγας. Το Μουσείο της Μονής στεγάζει την Εκκλησιαστική Συλλογή Κεχροβουνίου, που περιλαμβάνει εικόνες του 18ου και 19ου αιώνα, εκκλησιαστικά σκεύη, άμφια και βιβλία. Το πρατήριο διαθέτει εργόχειρα των μοναχών.
ekklisiaonline.gr
